Khu vực hồ Tuyền Lâm cách trung tâm thành phố Đà Lạt 6km về phía nam, có khí hậu trong lành, không gian yên tĩnh, cảnh quan tự nhiên (rừng, núi, hồ, suối, thác,…) đa dạng, quyến rũ và có nhiều yếu tố nhân văn hấp dẫn, hứa hẹn trở thành khu du lịch có quy mô lớn với nhiều loại hình du lịch đặc sắc như: tham quan thắng cảnh, cắm trại, nghỉ dưỡng, chữa bệnh, đi bộ, leo núi, câu cá, thăm căn cứ cách mạng, lễ hội - tín ngưỡng, vui chơi giải trí, thể thao,… đặc biệt là loại hình du lịch sinh thái.
HỒ TUYỀN LÂM TRONG QUÁ KHỨ
Năm 1930, ông Farraut – một người Pháp sinh sống lâu năm ở Đà Lạt – đã thuê gần 3.000ha đất (khu vực hồ Tuyền Lâm bây giờ) làm nông trại, chủ yếu nuôi heo, gà, sau đó nuôi cừu, bò.
Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ xâm lược, khu vực suối Tía và núi Voi là căn cứ quan trọng nhất của phong trào cách mạng thành phố Đà Lạt, thường gọi là chiến khu suối Tía hay chiến khu Quang Trung. Khu căn cứ này của Thị uỷ Đà Lạt có vai trò là nơi chỉ đạo các phong trào đấu tranh chính trị, đấu tranh vũ trang của quân dân thị xã Đà Lạt, nơi dừng chân tập kết, huấn luyện các lực lượng vũ trang, các đội công tác, là bàn đạp để các lực lượng tấn công vào Đà Lạt và cơ động đánh địch ở các mặt trận trong tỉnh Tuyên Đức.
Từ năm 1982 đến năm 1987, Ty Thuỷ lợi Lâm Đồng, được Bộ Thuỷ lợi đầu tư, đã xây dựng một đập nước dài 235m chắn ngang suối Tía (Da Trea) tạo thành hồ Quang Trung, về sau đổi tên là hồ Tuyền Lâm (tuyền: suối, lâm: rừng).
Ngày 30-8-1998, Bộ Văn hoá - Thông tin ra Quyết định số 1811/QĐ/BT công nhận hồ Tuyền Lâm là Di tích Lịch sử - Văn hoá.
HỒ TUYỀN LÂM HIỆN NAY
Hồ Tuyền Lâm có diện tích hơn 350ha, độ sâu có nơi trên 30m. Nước hồ chảy qua một đập tràn 6 bậc và cung cấp nước tưới cho vùng đất dưới chân đèo Prenn (huyện Đức Trọng) vào mùa khô.
Sau khi vãn cảnh Thiền viện Trúc Lâm, du khách có thể mua vé du thuyền đi dọc hồ và tham quan các điểm du lịch nằm phía cuối hồ như khu du lịch Đá Tiên, khu du lịch dã ngoại Nam Qua, khu dã ngoại Dalat tourist để thưởng thức các món ăn đặc sản Đà Lạt, rượu cần, xem múa hát lễ hội cồng chiêng, cắm trại trong rừng, cưỡi ngựa, voi,...
Thiền viện Trúc Lâm toạ lạc trên núi Phụng Hoàng cao 1.446m ở phía đông nam hồ Tuyền Lâm.
Thiền viện Trúc Lâm được khởi công xây dựng ngày mồng 8 tháng 4 năm Quý Dậu (28-51993), khánh thành ngày mồng 8 tháng 2 năm Giáp Tuất (19-2-1994).
Khu ngoại viện gồm có: ba cổng tam quan, chánh điện, lầu chuông, lầu trống, tham vấn đường, thư viện, phòng trưng bày văn hoá phẩm Phật giáo, nhà khách, hồ Tĩnh Tâm, đồi Thanh Lương.
Bên cạnh khu ngoại viện là khu nội viện.
Ngoài thời gian tu học, khôi phục phái thiền Trúc Lâm thời Trần, các thiền sinh còn chăm sóc vườn hoa, cây cảnh, quản lý và bảo vệ trên 20ha rừng thông, trồng cây gây rừng, tạo cảnh quan xinh đẹp mang sắc thái văn hoá dân tộc.
Từ sân trước chánh điện, du khách nhìn thấy dãy núi Voi Phục với đỉnh Pin Hatt cao 1.691m.
Những đồi thông xanh, mặt nước hồ Tuyền Lâm thấp thoáng qua hàng cây.
Thác Bảo Đại là một thác nhỏ, tương truyền Bảo Đại đã dừng chân trong những chuyến đi săn.
Khu du lịch Nam Qua có những nhà hàng, ki-ốt lợp tranh phục vụ du khách nghi ngơi, ăn uống trên chặng đường du lịch quanh hồ Tuyền Lâm.
Khu du lịch Đá Tiên - Núi Voi do Công ty Du lịch dã ngoại Phương Nam tổ chức là một khu du lịch dã ngoại liên hợp: du khách bơi thuyền, câu cá, cưỡi voi, đi săn, leo núi, nghỉ ngơi trong nhà sàn, đốt lửa trại, xem trình diễn văn nghệ của đồng bào dân tộc bản địa,…
Khu du lịch dã ngoại Đá Tiên có một nhà sàn dài, một số nhà sàn nhỏ lợp tranh, nhiều tảng đá lớn, trong đó có một tảng đá mang hình dáng ông tiên.
Từ bến thuyền gần đập hồ Tuyền Lâm đến Đá Tiên, thuyền đi mất khoảng 15 phút, các điểm du lịch phía cuối hồ mất khoảng 25 phút.
HỒ TUYỀN LÂM TRONG TƯƠNG LAI
Trong tương lai, Khu du lịch hồ Tuyền Lâm sẽ trở thành một khu du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, hội thảo hiện đại, sang trọng, đồng thời vẫn giữ nguyên môi trường vốn có. Ý tưởng này đã được Uỷ ban nhân dân tỉnh Lâm Đồng ban hành Quyết định phê duyệt dự án điều chỉnh quy hoạch Khu du lịch hồ Tuyền Lâm đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020.
Theo dự án này, Khu du lịch hồ Tuyền Lâm có diện tích 2.827ha với các phân khu chức năng:
1. Khu biệt thự du lịch:150ha.
2. Khu nghỉ dưỡng cao cấp: 550ha.
3. Khu vui chơi, giải trí, nghỉ dưỡng, hội nghị, hội thảo: 346ha.
4. Khu trung tâm đón tiếp: 29,6ha.
5. Khu du lịch tôn giáo: 26ha.
6. Khu sân golf: 160,2ha.
7. Khu du lịch sinh thái: 1.136,51ha.
8. Khu du lịch phục vụ giáo dục, đào tạo: 50ha.
9. Mặt nước hồ Tuyền Lâm và hồ sinh học: 365ha.
10. Nhà thuỷ tạ.
11. Hạ tầng công cộng: 13,69ha.
Đến nay, Khu du lịch hồ Tuyền Lâm đã có 27 nhà đầu tư, tổng số vốn đầu tư đăng ký là 4.841 tỷ đồng, đầu tư vào các dự án từ 3 sao trở lên. Đến năm 2010, Khu du lịch hồ Tuyền Lâm sẽ là một khu du lịch quốc gia bền vững có quy mô tầm cỡ khu vực và quốc tế với những sản phẩm du lịch chính như:
* Du lịch nghỉ dưỡng cao cấp
* Du lịch vui chơi giải trí
* Du lịch sinh thái
* Hội nghị – hội thảo
LỘ TRÌNH
* Khu Hoà Bình – Lê Đại Hành – Trần Quốc Toản – Hồ Tùng Mậu – đường 3 tháng 4 – đèo
Prenn – Trúc Lâm Yên Tử – hồ Tuyền Lâm
* Khu Hoà Bình – đường 3 tháng 2 – Pasteur – Triệu Việt Vương – Trần Thánh Tông – Trúc
Lâm Yên Tử – hồ Tuyền Lâm
Nguồn: Thông tin du lịch Lâm Đồng - Đà Lạt 2007